Cách xử trí nôn trớ hiệu quả cho bé

Nôn trớ là một tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ, thường gặp là giai đoạn các bé còn đang bú sữa mẹ. Trong giai đoạn này, hệ thống tiêu hóa của trẻ còn non nớt và yếu ớt, van dạ dày hoạt động chưa đồng bộ. Nôn trớ có khi là biểu hiện của những bệnh lý tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản, triệu chứng của bệnh lý đường hô hấp hay bệnh lý toàn thân… cũng có khi nôn trớ thể hiện lành tính, tự khỏi khi trẻ lớn hơn. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ bị nôn trớ và khi trẻ bị nôn trớ thì xử trí như thế nào?

Dấu hiệu nhận biết nôn trớ

Nôn là hiện tượng đẩy ngược các chất trong dạ dày qua miệng do các động tác gắng sức của cơ thể. Trớ xảy ra mỗi khi trẻ ăn no, sữa trào ra khỏi miệng sau mỗi lần thay đổi tư thế đột ngột. Hiện tượng nôn trớ là một biểu hiện bất thường ở trẻ khi bú, hậu quả là thức ăn trào ngược từ dạ dày qua miệng.

Nôn trớ sinh lý: sau khi sinh do dạ dày trẻ còn nhỏ, nằm ngang nên trẻ rất dễ nôn trớ.

Nôn trớ bệnh lý của các bé xảy ra khi bé nôn kèm với biểu hiện sốt, co giật, kèm theo sốt, ho, phát ban, đau bụng quằn quại, bụng trướng…. Trong trường hợp này, mẹ hãy để ý và đưa con đến khám bác sĩ vì rất có thể con mình đang bị bệnh nhiễm trùng dạ dày, ngộ độc thức ăn, hoặc các bệnh viêm màng não, viêm ruột thừa, nhiễm khuẩn, nhiễm virut, hẹp môn vị, lồng ruột, rối loạn vận động dạ dày, thực quản. Cơ thể không dung nạp được một số chất.

Nguyên nhân trẻ bị nôn trớ

 Do sai lầm về ăn uống và chăm sóc.

Cho trẻ ăn quá nhiều, bú quá no, ép ăn quá ngưỡng.

Cho trẻ bú mẹ không đúng tư thế, hoặc bú bình chưa đúng cách, làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ.

Trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay.

Quấn tã chăn quá chặt, băng rốn chặt.

Trẻ sơ sinh rất dễ nôn trớ, do dạ dày trẻ còn nằm ngang, cơ tâm vị lại đóng chưa chặt nên khi thấy trẻ trớ nhiều cần phải đánh giá sự nôn trớ.

Cách xử trí nôn trớ ở trẻ

Trước tiên bạn cần đặt trẻ nằm nghiêng đầu qua một bên để trẻ để không bị hít chất nôn vào phổi rất nguy hiểm, đồng thời luôn để thân mình phía trên cao hơn phía dưới để tránh hiện tượng trào ngược. Không nên cho trẻ uống sữa ngay sau khi nôn ói. Lau mặt miệng cho trẻ, thay áo, súc miệng để tránh mùi khó chịu do chất nôn gây ra.

Tuyệt đối tránh bế xốc trẻ lên khi đang nôn trớ vì sẽ làm tăng nguy cơ trào dịch ói vào phổi.

 Không quát mắng hay tỏ thái độ bực tức dễ làm trẻ mất bình tĩnh, quấy khóc và trớ nhiều hơn. Từ từ nhẹ nhàng nói chuyện với trẻ để quên đi việc nôn trớ, vuốt ngực và lưng cho trẻ từ trên xuống.

Khi nôn trớ nhiều trẻ sẽ mất một lượng nước khá lớn. Do đó quan trọng là phải bổ sung lượng nước đã mất để cơ thể trẻ không mất chất điện giải, tại nhà có thể dùng dung dịch nước sôi để nguội hay nước trái cây .

Biện pháp phòng tránh, hạn chế việc nôn trớ ở trẻ

Đối với trẻ bú sữa mẹ

Mẹ nên cho trẻ bú từ từ, không để bú quá no, sau khi bú mẹ thì khoảng 15 phút sau hãy cho trẻ nằm. Mẹ cần bế đầu và người trẻ nằm trên một đường thẳng, mặt của trẻ quay vào vú, mũi của trẻ đối diện với núm vú. Mẹ phải ôm sát bé vào người và đỡ mông trẻ. Chạm vú vào môi trên của trẻ, đợi đến khi miệng trẻ mở rộng, mẹ đưa miệng trẻ vào vú sao cho môi dưới của trẻ ở dưới núm vú

Nên cho trẻ bú bên trái trước (trẻ mới bú nên lượng sữa trong dạ dày còn ít, có thể nằm nghiêng bên phải). Sau đó, chuyển trẻ sang bên phải (lúc này dạ dày bé đã nhiều sữa, cần nằm nghiêng trái). Như vậy, sữa sẽ dễ dàng tuần hoàn mà không gây trào ngược dạ dày

 Sau khi cho trẻ bú xong, cần bế đứng lên và vỗ nhẹ phần lưng để trẻ có thể ợ hơi được. Mục đích của việc này làm giảm lượng hơi mà trẻ nuốt vào dạ dày, cũng là nguyên nhân gây nôn trớ.

Đối với trẻ bú bình

Mẹ nghiêng bình sữa cho trẻ bú, sao cho ngập cổ bình để tránh nuốt không khí vào dạ dày gây nôn trớ.

Với trẻ ăn dặm

Mẹ không nên ép trẻ ăn nhiều làm cho trẻ sợ hãi khi nhìn thấy thức ăn.

Chia thức ăn làm nhiều bữa nhỏ trong ngày để bảo đảm đủ số lượng thức ăn cần thiết.

Các bữa ăn của trẻ nên tập trung, thời gian ăn không kéo dài qua 30 phút/bữa. Ăn lâu quá cũng sẽ làm cho trẻ mệt mỏi, cảm giác chán ăn, khóc, quấy phá.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ nôn trớ

Nếu nôn trớ do sai lầm về ăn uống và chăm sóc chưa đúng cách (nôn trớ cơ năng) cha mẹ cần điều chỉnh lại chế độ ăn uống và chế độ chăm sóc trẻ.

Các bà mẹ chú ý bế trẻ bú đúng tư thế, nhất là cách ngậm bắt vú đúng. Cho trẻ bú từ từ, đủ cữ, không ép trẻ ăn quá no. Khi trẻ đã ăn no, tuyệt đối không bế xốc trẻ, đùa với trẻ khi trẻ vừa ăn no.

Các bà mẹ cần biết cách massage quanh rốn trẻ một cách nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dầy hạn chế nôn trớ. Và cách massage bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng bụng và nôn trớ